Όλυμπος: Χλωρίδα και πανίδα

Ο Όλυμπος, το υψηλότερο βουνό της Ελλάδας (2.918 μ.) είναι μυθικό βουνό, ένα παγκόσμιο μνημείο φυσικής κληρονομιάς και πόλος έλξης αμέτρητων επισκεπτών. Ο Όλυμπος και τα Πιέρια όρη, ως συνέχεια του ορεινού όγκου, παρουσιάζουν τεράστιο βοτανολογικό ενδιαφέρον και η πλούσια χλωρίδα που ξεπερνά τα 1670 είδη φυτών είναι μια τεράστια φυσική κληρονομιά. Η παρατήρηση των λουλουδιών, δίνει μια άλλη διάσταση στις πεζοπορικές διαδρομές και συμπληρώνει την εμπειρία και τις γνώσεις μας στην κατανόηση του κόσμου που μας περιβάλλει.Bird watching είναι το κίνημα που ξύπνησε το ενδιαφέρον για τον κόσμο των πτηνών. Wildflower watching θα μπορούσε να γίνει το αντίστοιχο για την παρατήρηση των αγριολούλουδων και της χλωρίδας γενικότερα. Αφήνοντας τα βήματα μας από το βουνό παίρνουμε μαζί μόνο τις αναμνήσεις, μερικές φωτογραφίες και δίνουμε τη διαβεβαίωση ότι το θαύμα της φύσης θα συνεχίσει να υπάρχει και για τους άλλους για να το απολαύσουν. Όλο το φωτογραφικό υλικό που δημοσιεύεται στο blog είναι από προσωπικές καταγραφές και η παρουσίαση των φυτών συνδιάζεται με την περίοδο ανθοφορίας και καταγραφής σε συγκεκριμένο χρόνο και περιοχή του Ολύμπου. Χρήσιμα είναι τα σχόλιά σας και οι παρατηρήσεις σας για τη βελτίωση και τη διόρθωση ακόμη στοιχείων που δημοσιεύονται.

"Ο ερευνητής πρέπει να ακολουθεί αυτό που ψάχνει, αλλά και να βλέπει αυτό που δεν έψαχνε". Κλοντ Μπερνάρ

Μετάφραση σε άλλη γλώσσα

English French German Spain Italian Dutch Russian Portuguese Japanese Korean Arabic Chinese Simplified

Πέμπτη 31 Μαΐου 2012

Orchis purpurea- Ορχιδέα η πορφυρή

Orchis purpurea
Αγγλική ονομασία: Lady orchid
Κοινό όνομα: Όρχις η πορφυρή, σερνικοβότανο

  Η ορχιδέα η πορφυρή, είναι ένα εύρωστο φυτό που συναντάται στα βουνά της Ηπείρου και της Μακεδονίας. Tα φύλλα της είναι μεγάλα και γυαλιστερά, σχηματίζουν ρόδακα. Τα άνθη είναι πυκνά και έχουν μοβ χρώμα. Το είδος βρίσκεται σε βλάστηση με  Quercus pubescens αλλά μπορεί επίσης να βρεθεί σε λιβάδια και βοσκοτόπους. Ανθίζει από τον Απρίλιο έως τον Ιούνιο ανάλογα με το υψόμετρο.
Πηγή: Ορχιδέες της Ελλάδας,Ν. Πέτρου, Μ.Πέτρου, Μ. Γιαννακούλιας.,Ε.Ε.Π.Φ.
Οrchis purpurea subsp. purpurea, Όλυμπος 14-4-17

Οrchis purpurea subsp. purpurea, Όλυμπος 14-4-17

Οrchis purpurea subsp. purpurea, Όλυμπος 14-4-17

Οrchis purpurea subsp. purpurea, Όλυμπος 14-4-17

Οrchis purpurea subsp. purpurea, Όλυμπος 14-4-17

Οrchis purpurea subsp. purpurea, Όλυμπος  1200 μ. 11-4-17

Κενταύρια η θριαμβική- Centaurea triumfetii All.

Κενταύρια η θριαμβική- Centaurea triumfetii All.

Αυτή η εντυπωσιακή  Κενταύρια με τα ιώδη έως κυανά άνθη είναι μια πολυετής πόα με ύψος που κυμαίνεται από 15-40 εκ. Τα φύλλα είναι ακέραια και λογχοειδή. Είναι είδος της ορεινής ζώνης που το συναντάμε από τα 600- 1900 μ. Προτιμά βραχώδεις ηλιόλουστες θέσεις και χορτολίβαδα με χαμηλή βλάστηση.



Τετάρτη 30 Μαΐου 2012

Η τύχη μιας ορχιδέας

 Όλυμπος 2012, Εθνικός Δρυμός.
Στις 26-4-12 θαυμάσαμε τα ρωμαλέα, εντυπωσιακά φυτά του γένους Orchis και συγκεκριμένα Orchis simia Lam.( Ορχιδέα η πιθηκοειδής). Η θέση τους έμεινε χαραγμένη στο μυαλό αφού προβάλλανε σε μια στροφή του Ολύμπου προς το Σταυρό με εντυπωσιακό τρόπο.Μετά ένα μήνα στις 25-5-12 αυτό που αντικρίσαμε είναι κατασπαραγμένα φυτά από αυτούς που αναζητούν χωρίς δισταγμό να ξεριζώσουν τους βολβούς από τους οποίους παρασκευάζεται το σαλέπι αφού πρώτα τους αποξηράνουν.
 Όλα αυτά συμβαίνουν μέσα στον Εθνικό Δρυμό Ολύμπου λιγο πριν φθάσουμε στο καταφύγιο στη θέση "Σταυρός" Ολύμπου. Οι κόνδυλοι που δίνουν το φυτό συνήθως συρρικνώνονται και δημιουργούν το νέο κόνδυλο που θα συνεχίσει να βλαστάνει την επόμενη χρονιά. Ο σπόρος της ορχιδέας  θέλει 2-4 χρόνια να δώσει το νέο φυτό και αυτό αφού πρώτα εξασφαλίσει έναν μύκητα να συμβιώσει και να τον διατηρήσει εν ζωή για όσο χρόνο αναπτυχθεί υπογείως. Αυτό το μυστήριο έρχεται ο άνθρωπος να το καταστρέψει σε λίγα λεπτά ανακόπτοντας την πορεία μιας ζωής...
Με τέτοιες συμπεριφορές  θα παραμένουν μόνο θεωρίες η βιοποικιλότητα, η αειφορία, ο σεβασμός και η προστασία του περιβάλλοντος. Το ζήτημα πλέον δεν είναι νομικό( θέσπιση κι άλλων αυστηρότερων νόμων), είναι προσωπικό του καθενός. Άραγε υπάρχει κανείς που μπορεί να ισχυριστεί ότι αγνοεί τη διάταξη που απαγορεύει την κοπή και τη συλλογή αγριολούλουδων στον Εθνικό Δρυμό; Καταστρέφω ή Δημιουργώ;
Στη δεύτερη φωτογράφιση ακολούθησε  η Ιφιγένεια- βιολόγος- και ο Δημήτρης -της πληροφορικής- από ενδιαφέρον και ζήλο για να γνωρίσουν όλη αυτή την ομορφιά που μας περιβάλλει. Αυτοί έχουν γνώση, η Ιφιγένεια εν δυνάμει ως βιολόγος. Η γνώση τους ανοίγει ένα παράθυρο να πλησιάσουν πιο κοντά στο θαύμα της φύσης. Έτσι αρχίζει η ωραιότερη ιστορία των φυτών: από τη γνώση, στην κατανόηση και από την κατανόηση στην αγάπη.

Κηπόπουλος Ελευθέριος
Τα δύο φυτά που δε θα ξαναδούμε την επόμενη χρονιά σε αυτή τη στροφή του δρόμου.

Dactylorhiza saccifera-Δακτυλόριζα η σακοφόρος

Dactylorhiza saccifera-Δακτυλόριζα η σακοφόρος
Αγγλική ονομασία:Marsh Orchids, Spotted Orchids

Οι δακτυλόριζες είναι ένα γένος που ανήκει στα Ορχιδεοειδή και πήραν το όνομά τους από το διχαλωτό σχήμα των κονδύλων που   μοιάζουν με δάκτυλα. Η Δακτυλόριζα η σακοφόρος είναι ψηλό και δυνατό φυτό που το ύψος ποικίλλει από 25-90 εκ. Τα φύλλα της είναι λογχοειδή με μελανά στίγματα. Η ταξιανθία συνήθως είναι πυκνή με πολλά άνθη σε χρώμα μωβ, ροζ ή και βιολετί.Το χείλος είναι φαρδύ, τρίλοβο και οι πλευρικοί λοβοί οδοντωτοί. Σπάνια περίπτωση το είδος με λευκά άνθη- υπόχρωμη, (Dactylorhiza saccifera var. alba).  Είναι εύκολη η αναγνώρισή της αρκεί να την αναζητήσετε από τέλη Μαίου μέχρι τον Αύγουστο ανάλογα με το υψόμετρο.Φύεται σε υγρά σκιερά δάση, δίπλα σε νερά ρυακιών,σε χαράδρες, σε άκρες δασικών δρόμων, από 0-2200 μ..

Dactylorhiza saccifera-Δακτυλόριζα η σακοφόρος, Όλυμπος-Κοκκινοπηλός

Dactylorhiza saccifera-Δακτυλόριζα η σακοφόρος, Όλυμπος-Κοκκινοπηλός

Dactylorhiza saccifera-Δακτυλόριζα η σακοφόρος, Όλυμπος-Κοκκινοπηλός

Dactylorhiza saccifera-Δακτυλόριζα η σακοφόρος, Όλυμπος-Κοκκινοπηλός

Dactylorhiza saccifera-Δακτυλόριζα η σακοφόρος( υπόχρωμη), Όλυμπος-Κοκκινοπηλός


Δακτυλόριζα η σακοφόρος-Dactylorhiza , Όλυμπος

Δακτυλόριζα η σακοφόρος-Dactylorhiza saccifera , Όλυμπος

Δευτέρα 28 Μαΐου 2012

Κέντρανθος ο ερυθρός- Centranthus ruber

Κέντρανθος ο ερυθρός- Centranthus ruber L.
 
Ο Κέντρανθος είναι μια πολυετής πόα με πολλούς βλαστούς. Τα άνθη είναι εύοσμα σε σχήμα κορύμβου. Θα το συναντήσουμε σε πετρώδεις θέσεις. Η φωτογράφιση είναι στο Λιτόχωρο πριν την τοποθεσία "Αγιάννης" και μετά το Σταυρό του Ολύμπου.


Κέντρανθος ο ερυθρός- Centranthus ruber ,Όλυμπος 17-5-07

Κέντρανθος ο ερυθρός- Centranthus ruber ,Όλυμπος 23-5-12

Μελιτίς το μελισσόφυλλο- Melittis melissophyllum L.

Μελιτίς το μελισσόφυλλο- Melittis melissophyllum L.
Πολυετής πόα με τριχωτό βλαστό.Τα  φύλλα είναι μεγάλα, πράσινα,καρδιοειδή,πριονωτά  με μίσχο.Κατά το Μάιο και Ιούνιο φέρει 1-3 μεγάλα άνθη. Η στεφάνη του άνθους είναι λευκή με ροδοπόρφυρη κηλίδα στο άνω χείλος. Δασικό είδος της Κ. και Ν. Ευρώπης. Θα το συναντήσουμε σε σκιερές θέσεις φυλλοβόλων δασών από τα 600-900 μ. Η φωτογράφιση είναι στην περιοχή Π.Παντελεήμονα Πιερίας.
Μελιτίς το μελισσόφυλλο- Melittis melissophyllum L.,Όλυμπος 23-5-12

Μελιτίς το μελισσόφυλλο- Melittis melissophyllum L.,Όλυμπος 23-5-12


Μελιτίς το μελισσόφυλλο- Melittis melissophyllum L.,Όλυμπος 23-5-12

Κυριακή 27 Μαΐου 2012

Νεοτία η φωλεά- Neottia nidus-avis Richard

Νεοτία η φωλεά- Neottia nidus-avis Richard
Αυτή η περίεργη ορχιδέα οφείλει το όνομά της στο ρίζωμα που μοιάζει με φωλιά πουλιού( λατινικά nidus=φωλιά και avis=πουλί). Είναι ρωμαλέο φυτό με μεγάλη ταξιανθία σε ανοιχτό καφετί χρώμα. Είναι φανερό ότι στερείται πράσινων φύλλων( εύκολα συγχέεται με οροβάγχη). Ανθίζει από Μάιο μέχρι Ιούλιο που βρίσκεται σε σκιερές θέσεις και εδάφη με χούμο. Φωτογραφήθηκε κοντά στο μοναστήρι του Αγ. Διονυσίου , υψόμετρο 1000 μ.
Νεοτία η φωλεά- Neottia nidus-avis Richard  Όλυμπος, 25-5-12

Νεοτία η φωλεά- Neottia nidus-avis Richard  Όλυμπος, 25-5-12


Νεοτία η φωλεά- Neottia nidus-avis Richard  Όλυμπος, 25-5-12

Σάββατο 26 Μαΐου 2012

Νεοτία η ωοειδής-Neottia ovata (L.) Bluff & Fingerhuth

Neottia ovata (L.) Bluff & Fingerhuth  
Συν: Listera ovata (L.) Brown

Τα είδη του γένους Listera έχουν μεταφερθεί στο γένος Neottia μετά από μελέτες ερευνητών.
Η Neottia ovata  είναι μια ορχιδέα ψηλή, πράσινη με χαρακτηριστικά τα δύο αντικριστά φύλλα  στο χαμηλότερο σημείο του βλαστού. Το ύψος του βλαστού φθάνει μέχρι τα 60 εκ.  Η ταξιανθία είναι στην κορυφή του βλαστού με πολλά αραιά κιτρινοπράσινα άνθη.Το άνθος παριστάνει ανθρωπάκι με ανοιχτά χέρια.
  Είναι είδος με μεγάλη εξάπλωση σε Ευρώπη και την εύκρατη Ασία. Στον Όλυμπο συναντήσαμε το μεγαλύτερο πληθυσμό κατά μήκος του μονοπατιού  Άγιος Διονύσιος προς τη θέση "Πριόνια". Ανθοφορεί από Μάιο μέχρι Ιούλιο. Είναι δύσκολη η φωτογράφισή του εξαιτίας της αραιής ταξιανθίας και των μικροσκοπικών ανθέων.
  Βιβλιογραφική αναφορά:
Arne Strid, Φυτά του Ολύμπου, εκδ. Μουσείο Γουλανδρή Φυσ. Ιστορίας, Αθήνα 1980.
N.Πέτρου-Μ.Πέτρου-Μ.Γιαννακούλιας, Ορχιδέες της Ελλάδας, ΕΕΠΦ, 2009, εκδ.
οκτω συννεφα
Νεοτία η ωοειδής-Neottia ovata (L.) Bluff & Fingerhuth, Όλυμπος 25-5-12

Νεοτία η ωοειδής-Neottia ovata (L.) Bluff & Fingerhuth, Όλυμπος 25-5-12

Νεοτία η ωοειδής-Neottia ovata (L.) Bluff & Fingerhuth, Όλυμπος 25-5-12

Νεοτία η ωοειδής-Neottia ovata (L.) Bluff & Fingerhuth, Όλυμπος 25-5-12

Παρασκευή 25 Μαΐου 2012

Δρακούνκουλος ο κοινός - Dracunculus vulgaris Schott


Δρακούνκουλος ο κοινός (δρακοντιά)- Dracunculus vulgaris Schott 
Εκτός από το  άνθος που θα μας εντυπωσιάσει η δρακοντιά αυτή έχει μια έντονη δυσοσμία που θα μας κάνει να αναρωτηθούμε αν γύρω υπάρχει κάποιο ψοφήμι. Είναι μεγάλο φυτό που φθάνει το 1,20 μ. Τα φύλλα είναι μακρόμισχα. Η σπάθη είναι πορφυροκαστανή 20-40 εκ.,κυλινδρική με έντονη οσμή σάπιου κρέατος. Ο σπάδικας είναι λεπτός και πορφυρός. Στον Όλυμπο το εντοπίσαμε περιμετρικά του Λιτοχώρου όπως φαίνεται και στο χάρτη εξάπλωσης.
Δρακούνκουλος ο κοινός-Dracunculus vulgaris Schott, Όλυμπος( Λιτόχωρο) 25-5-12

Δρακούνκουλος ο κοινός-Dracunculus vulgaris Schott, Όλυμπος( Λιτόχωρο) 25-5-12

Δρακούνκουλος ο κοινός-Dracunculus vulgaris Schott, Όλυμπος( Λιτόχωρο) 1-6-05


Limodorum abortivum (L.) Swartz-Λιμόδωρο το εκτρωτικό

 Limodorum abortivum (L.) Swartz-Λιμόδωρο το εκτρωτικό

Είδος ορχιδέας κοινό σχεδόν σε όλη την Ελλάδα. Ο σκούρος και λείος βλαστός περιβάλλεται από μικρά φυλλάριαα. Η ταξιανθία είναι ψηλή με μεγάλα μωβ άνθη. Ανθίζει τους μήνες Μάιο-Ιούλιο σε λιβάδια, σε δάση μαύρης πεύκης από τα 700-  2200 μ.,ανάλογα με το υψόμετρο.



Limodorum abortivum

Limodorum abortivum

Limodorum abortivum

Limodorum abortivum

Limodorum abortivum



Πέμπτη 24 Μαΐου 2012

Φραγκάρια η γνήσια-Fragaria vesca L.

Φραγκάρια η γνήσια-Fragaria vesca L.
Inghilterra English name: Wild strawberry

Φραγκάρια, η γνωστή σε όλους αγριοφράουλα. Με φύλλα τρίφυλλα μακρόμισχα,  χνουδωτά από την κάτω πλευρά και οδοντωτά. Πρόγονος της μεγαλόκαρπης φράουλας που κερδίζει τις εντυπώσεις σε μέγεθος αλλά υστερεί σε άρωμα και γεύση απέναντι στις μικρές αλλά αρωματικές αγριοφράουλες. Το μόνο μειονέκτημα είναι ότι πρέπει να μαζέψουμε πολλές για να τις ευχαριστηθούμε. Η αγριοφράουλα είναι είδος κοινό σε όλη την Ευρώπη μέχρι τα ορεινά της Κ. Ασίας. 
Στον Όλυμπο τη συναντάμε από τα 400-2200 μ. σε ανοικτά δάση και πολύ συχνά στα πρανή των δρόμων. Είναι η εποχή της ανθοφορίας της (Μάιος-Ιούλιος) και καιρός να τη γευτούμε στις εξόδους μας στο βουνό. Είναι φαγώσιμο και φαρμακευτικό είδος. Έχουν χρησιμοποιηθεί στη λαΐκή ιατρική τα φύλλα και οι ρίζες για τη διάρροια και τις πεπτικές διαταραχές.
Οι καρποί της έχουν  δράση  διουρητική, καθαρτική και τονωτική (για το ήπαρ), βελτιώνουν τη λειτουργία των νεφρών και προλαμβάνουν την αναιμία.