Όλυμπος: Χλωρίδα και πανίδα

Ο Όλυμπος, το υψηλότερο βουνό της Ελλάδας (2.918 μ.) είναι μυθικό βουνό, ένα παγκόσμιο μνημείο φυσικής κληρονομιάς και πόλος έλξης αμέτρητων επισκεπτών. Ο Όλυμπος και τα Πιέρια όρη, ως συνέχεια του ορεινού όγκου, παρουσιάζουν τεράστιο βοτανολογικό ενδιαφέρον και η πλούσια χλωρίδα που ξεπερνά τα 1670 είδη φυτών είναι μια τεράστια φυσική κληρονομιά. Η παρατήρηση των λουλουδιών, δίνει μια άλλη διάσταση στις πεζοπορικές διαδρομές και συμπληρώνει την εμπειρία και τις γνώσεις μας στην κατανόηση του κόσμου που μας περιβάλλει.Bird watching είναι το κίνημα που ξύπνησε το ενδιαφέρον για τον κόσμο των πτηνών. Wildflower watching θα μπορούσε να γίνει το αντίστοιχο για την παρατήρηση των αγριολούλουδων και της χλωρίδας γενικότερα. Αφήνοντας τα βήματα μας από το βουνό παίρνουμε μαζί μόνο τις αναμνήσεις, μερικές φωτογραφίες και δίνουμε τη διαβεβαίωση ότι το θαύμα της φύσης θα συνεχίσει να υπάρχει και για τους άλλους για να το απολαύσουν. Όλο το φωτογραφικό υλικό που δημοσιεύεται στο blog είναι από προσωπικές καταγραφές και η παρουσίαση των φυτών συνδιάζεται με την περίοδο ανθοφορίας και καταγραφής σε συγκεκριμένο χρόνο και περιοχή του Ολύμπου. Χρήσιμα είναι τα σχόλιά σας και οι παρατηρήσεις σας για τη βελτίωση και τη διόρθωση ακόμη στοιχείων που δημοσιεύονται.

"Ο ερευνητής πρέπει να ακολουθεί αυτό που ψάχνει, αλλά και να βλέπει αυτό που δεν έψαχνε". Κλοντ Μπερνάρ

Μετάφραση σε άλλη γλώσσα

English French German Spain Italian Dutch Russian Portuguese Japanese Korean Arabic Chinese Simplified

Κυριακή 31 Μαρτίου 2013

Leucojum aestivum L.-Λευκόιο το θερινό

 Leucojum aestivum L.ευκόιο το θερινό
Αγγλική ονομασία: Summer Snowflake, Loddon Lily.
Κοινά ονόματα: Λευκόιο το θερινό, Λευκόιο.

 Η ετυμολογική ρίζα του διωνυμικού ονόματος Leucojum aestivum, προέρχεται από την ελληνική λέξη λευκός και ίον (χάρη στο λεπτό άρωμα που έχει όπως οι βιόλες) και τη λατινική aestivum (από το aestivus-θερινός, καλοκαιρινός). Παρά την ονομασία αυτή,  ανθοφορεί την Άνοιξη. Το λευκόιο είναι πόα βολβόρριζη με γραμμοειδή και ημικυλινδρικά φύλλα. Τα κρεμαστά σε σχήμα καμπάνας λευκά άνθη με 6 τέπαλα έχουν λεπτό άρωμα, με κίτρινα και πράσινα σημεία στην άκρη.

Είναι είδος  των χωρών της Μεσογείου και της Κ. Ευρώπης, με εξάπλωση από τα Πυρηναία μέχρι τον Καύκασο. Προτιμά υγρά γόνιμα εδάφη και αντέχει την ξηρασία όταν τα νερά έχουν αποστραγγισθεί. Στην Ελλάδα συναντάται κυρίως σε δέλτα-εκβολές ποταμών. Στην Πιερία το βρίσκομαι κοντά στο Λιτόχωρο. Οι πληθυσμοί μειώνονται διαρκώς από ανθρωπογενείς επιδράσεις με την αποξήρανση του βιότοπου για να γίνουν καλλιεργήσιμες εκτάσεις και την τουριστική και οικιστική δραστηριότητα των τελευταίων δεκαετιών. 

Το  Leucojum aestivum L., έχει συμπεριληφθεί στο Βιβλίο ερυθρών δεδομένων των σπάνιων και απειλούμενων φυτών της Ελλάδας(The red data book of rare and threatened plants of Greece) και έχει χαρακτηριστεί ως τρωτό (VU).Τρωτό σημαίνει ότι διατρέχει μεγάλο κίνδυνο εξαφάνισης στη φύση.

 




Λευκόιο το θερινό- Leucojum aestivum L. Όλυμπος 31-3-13

Λευκόιο το θερινό- Leucojum aestivum L. Όλυμπος 31-3-13


Λευκόιο το θερινό- Leucojum aestivum L. Όλυμπος 31-3-13

Λευκόιο το θερινό- Leucojum aestivum L. Όλυμπος 31-3-13

Παρασκευή 29 Μαρτίου 2013

Ανεμώνες του Ολύμπου

Οι Ανεμώνες (αγριολαλέδες, αγριοπαπαρούνες) μοιάζουν με χρωματιστές μαργαρίτες και ορισμένα είδη μοιάζουν αλλά διαφέρουν από τις παπαρούνες. Τα φύλλα είναι στη βάση του φυτού και λίγο πιο κάτω από το άνθος  ο βλαστός φέρει μία ομάδα από 3-4 άμισχα φύλλα, που διαιρούνται σε λεπτούς λοβούς. Τα άνθη, είναι μεγάλα και εντυπωσιακά. Το περιάνθιο αποτελείται από 5-18 πεταλόμορφα μέρη με  ποικίλα χρώματα, ροζ, κόκκινο, πορφυρό, μωβ ή άσπρο. Είναι ένα γένος της βορείου εύκρατης ζώνης με 150 περίπου είδη. Στην Πιερία έχουν καταγραφεί τα είδη: Anemone apennina subsp. blanda, A. coronaria, A. pavonina, A. nemorosa
 












Τρίτη 26 Μαρτίου 2013

Anemone nemorosa (L)

Ανεμώνη η δασόφιλος - Anemone nemorosa (L) 

 Enlgish name: Wood anemone

Η κομψή αυτή ανεμώνη έχει λευκά ντελικάτα άνθη και έρπων ρίζωμα. Ο ανθοφόρος βλαστός της είναι απλός, όρθιος και κυμαίνεται από 10-30 εκ. Τα φύλλα της βάσης είναι τριμερή, μακρόμισχα και αναπτύσσονται συνήθως μετά την άνθηση. Τα φύλλα του βλαστού μοιάζουν με της βάσης, είναι παλαμοειδώς τριμερή, έμμισχα και φέρουν αραιό τρίχωμα. Τα μέλη του περιανθίου είναι 6-7 μήκους 10-20 χιλ., επιμήκη ελλειπτικά, λευκά (η ροδίζοντα από κάτω) που ανοίγουν πλήρως μόνο σε πολύ φως και ακολουθούν την κατεύθυνση του ήλιου. Οι ανθήρες είναι κίτρινοι. Ανθίζει Μάρτιο έως Μάιο. Φύεται σε υγρά κράσπεδα των φυλλοβόλων δασών. Θεωρείται είδος κοινό σε φυλλοβόλα δάση, στα περισσότερα μέρη της Ευρώπης. Προκαλεί φουσκάλες στο δέρμα και στο παρελθόν έχει χρησιμοποιηθεί ως συστατικό σε φάρμακα. Τη συναντήσαμε στον Κάτω Όλυμπο.

Ανεμώνη η δασόφιλος - Anemone nemorosa (L), Κάτω Όλυμπος

Ανεμώνη η δασόφιλος - Anemone nemorosa (L), Κάτω Όλυμπος, 15-4-2012

Ανεμώνη η δασόφιλος - Anemone nemorosa (L), Κάτω Όλυμπος, 15-4-2012

 

 

 

 

 


 

Δευτέρα 25 Μαρτίου 2013

Anemone apennina subsp.blanda Schott & Kotschy-Ανεμώνη η χαρίεσσα




Ανεμώνη η χαρίεσσα (Ανεμώνη του βουνού) - 
Anemone apennina subsp.blanda Schott & Kotschy

Syn: Anemone blanda 
 English name: Grecian Windflower

Πολυετές φυτό με άνθη ανυκτοκύανα  ή λευκά και ανθήρες κίτρινους. Τα σέπαλα είναι στενά και επιμήκη,  πολλά σε αριθμό. Τα φυλλάρια του σπονδύλου είναι τρίλοβα και οδοντωτά. Τα φύλλα της βάσης μοιάζουν με αυτά του σπονδύλου, αλλά είναι μεγαλύτερα σε μέγεθος. Το ρίζωμα είναι σφαιρικό ή ακανόνιστος κόνδυλος. Απαντάται σε υγρές πετρώδεις θέσεις στα μακκί, σε θαμνώνες φυλλοβόλλων και δάση της Pinus nigra από τα 300 έως τα 1100 μ. Ανθίζει από το Φεβρουάριο έως τις αρχές Μαίου. 



Ανεμώνη η χαρίεσσα (Ανεμώνη του βουνού) - Anemone apennina subsp. blanda Schott & Kotschy, Όλυμπος,31-3-2012



Ανεμώνη η χαρίεσσα (Ανεμώνη του βουνού) - Anemone apennina subsp. blanda Schott & Kotschy, Όλυμπος,18-3-2010

Ανεμώνη η χαρίεσσα (Ανεμώνη του βουνού) - Anemone apennina subsp. blanda Schott & Kotschy, Όλυμπος, 28-3-2011



Ανεμώνη η χαρίεσσα (Ανεμώνη του βουνού) - Anemone apennina subsp. blanda Schott & Kotschy, Όλυμπος,18-3-2010



Ανεμώνη η χαρίεσσα (Ανεμώνη του βουνού) - Anemone apennina subsp. blanda Schott & Kotschy, Όλυμπος,18-3-2013







Κυριακή 24 Μαρτίου 2013

Saxifraga federici-augusti subsp. grisebachii (Degen & Dörfl.) D.A.Webb

Saxifraga federici-augusti subsp. grisebachii (Degen & Dörfl.) D.A.Webb
Συν: Saxifraga grisebachii Degen & Dörfl.
Οι Σαξιφράγες είναι το μεγαλύτερο γένος στην οικογένεια Saxifragaceae με 440 περίπου είδη φυτών. Είναι πόες πολυετείς σπανίως μονοετείς ή διετείς. Τα φύλλα σχηματίζουν στη βάση ρόδακα. Χαρακτηριστικό γνώρισμα των φύλλων είναι η παρουσία στις  άκρες υδροφόρων ραγάδων από τις οποίες εκκρίνεται ανθρακικό ασβέστιο το οποίο μετά την εξάτμιση αποτίθεται υπό μορφή λευκών στιγμάτων ή πόρων. Οι σαξιφράγες είναι φυτά ορεινά, ψυχρόφιλα που αγαπούν πετρώδεις θέσεις και γι αυτό καλλιεργούνται ως διακοσμητικά φυτά κήπου(αγγλικά rock garden).
H Saxifraga federici-augusti subsp. grisebachii  μοιάζει με την Saxifraga sempervivum (συνήθως σε υψόμετρο 900-2900 μ. στον Όλυμπο). Ο ανθοφόρος βλαστός, χνουδωτός 10-18 εκ. φέρει ταξιανθία σε βότρυ με 15-25 πορφυρορόδινα άνθη. Στον Όλυμπο συναντάται από τα 500-1700 μ. σποραδικά σε βραχώδεις σχισμές και χαράδρες.Το είδος το συναντήσαμε  στον Όλυμπο(Παπα ρέμα) στα 500 μ. στις 24-3-13.
Saxifraga federici-augusti subsp. grisebachii (Degen & Dörfl.) D.A.Webb , Όλυμπος 500 μ. 24-3-13

Saxifraga federici-augusti subsp. grisebachii (Degen & Dörfl.) D.A.Webb , Όλυμπος 500 μ. 24-3-13

Saxifraga federici-augusti subsp. grisebachii (Degen & Dörfl.) D.A.Webb , Όλυμπος 500 μ. 24-3-13

Saxifraga federici-augusti subsp. grisebachii (Degen & Dörfl.) D.A.Webb , Όλυμπος 500 μ. 24-3-13

Saxifraga federici-augusti subsp. grisebachii (Degen & Dörfl.) D.A.Webb , Όλυμπος 500 μ. 24-3-13

Πέμπτη 21 Μαρτίου 2013

Ophrys sphegodes subsp. mammosa

Ophrys sphegodes subsp. mammosa
Συν. Ophrys mammosa Desfodaines subsp. mammosa
  
Η Ophrys mammosa είναι ένα εύρωστο φυτό με ύψος 15-50 εκ. Η ταξιανθία  έχει από 2-15 άνθη.Τα Σέπαλα έχουν χρώμα πράσινο λαδί( τα δύο πλευρικά σέπαλα είναι δίχρωμα με κοκκινωπό το κάτω μέρος). Τα πέταλα είναι τριγωνικά και επιμήκη. Το χείλος είναι συνήθως ακέραιο με αρκετή ποικιλομορφία, συνήθως φαρδύ και τετράγωνο, σκούρο καστανοπόρφυρο, με κοντό κοκκινωπό τρίχωμα πιο διακριτό στους ώμους(μαστούς). Ο θυρεός  είναι βυσσινί, μοβ ή σκούρο μπλε με φωτεινό μπλε περίγραμμα σε σχήμα Η. Το γυνοστήμιο είναι κοντό και μυτερό. Ανθίζει από το Μάρτιο μήνα ως το Μάιο σε λιβάδια, ανοιχτά φρύγανα, ακαλλιέργητα χωράφια. 

Το γένος Ophrys


 Οι Ophrys ανήκουν στην οικογένεια Ορχεοειδή. Το γένος  Ophrys  πήρε το όνομα από την αρχαία ελληνική λέξη «οφρύς»(φρύδι). Τα άνθη είναι εντυπωσιακά και μοιάζουν με έντομα. Η γονιμοποίηση στις Ophrys έχει ενδιαφέρον λόγω της σεξουαλικής εξαπάτησης. Τα φυτά μιμούνται σε μορφή (οπτικά αλλά και χημικά) θηλυκά έντομα του είδους που τις γονιμοποιεί(γονιμοποιούνται από υμενόπτερα μέλισσες ή σφήκες).Τα φυτά ανθίζουν λίγες εβδομάδες πριν εκκολαφθούν τα θηλυκά έντομα. Συγχρόνως παράγουν και εκλύουν στην ατμόσφαιρα τη φερεμόνη του θηλυκού εντόμου η οποία διεγείρει τα αρσενικά έντομα που αναζητούν τη σύντροφο των ονείρων τους για συνεύρεση. Χωρίς ανταγωνισμό οι Ophrys με άνθος που μοιάζει με μια θηλυκή Adrena(άγρια μέλισσα)δέχονται  τα αρσενικά  που βρισκόμενα σε αναπαραγωγικό οίστρο σπεύδουν να γονιμοποιήσουν όσες περισσότερες μπορούν. Το αρσενικό επιδίδεται σε ψευδοσυνουσία αλλά μέχρι να αντιληφθεί ότι την πάτησε, η γύρη έχει πασπαλίσει το σώμα του και ασυγκράτητος φεύγει για να αναζητήσει νέες περιπέτειες. Αν καταλήξει σε θηλυκή μέλισσα θα διαιωνίσει το είδος του , αν καταλήξει σε άλλο άνθος θα συνεισφέρει στη διαιώνισή του φυτού.(πηγή: Γ.Μανέτας, Τι θα έβλεπε η Αλίκη στη χώρα των φυτών,N.Πέτρου-Μ.Πέτρου-Μ.Γιαννακούλιας, Ορχιδέες της Ελλάδας, ΕΕΠΦ, 2009, εκδ. οκτω συννεφα).

Ophrys mammosa Desfodaines subsp. mammosa, Όλυμπος 17-3-13

Ophrys mammosa Desfodaines subsp. mammosa, Όλυμπος 17-3-13

Ophrys mammosa Desfodaines subsp. mammosa, Όλυμπος 17-3-13