Νάρκισσος ο ταζέττιος - Narcissus tazetta L., 1753

Νάρκισσος ο ταζέττιος - Narcissus tazetta L., 1753

 Κοινή ονομασία:  Mανουσάκι ή ζουμπούλι 

  English name: Bunchflower flowered narcissus,  Chinese Sacred Lily, Joss flower, Cream narcissus

Γνωστό για το μεθυστικό άρωμά του, ο νάρκισος ο ταζέττιος συλλέγεται μανιωδώς και πωλείται συχνά στις λαϊκές αγορές. 

Πρόκειται για ένα βολβώδες φυτό με κρεμαστά άνθη, ισχυρό κυλινδρικό βλαστό, φύλλα γωνιώδη στη ράχη, μήκους περίπου όσο ο βλαστός. Το περιάνθιο είναι λευκό 3-4 εκατοστά και η εσωτερική στεφάνη είναι κίτρινη, ύψους έως 5 χιλιοστά. Ανθίζει τέλη χειμώνα με αρχές άνοιξης, σε υγρές τοποθεσίες, συχνά σε αγρούς αλλά και σε ελαιώνες, σε όλη την Ελλάδα. 
Τα φύλλα αλλά κυρίως ο βολβός του νάρκισσου περιέχουν τα αλκαλοειδή γαλανθαμίνη,  λυκορίνη και ταζετίνη, αλκαλοειδή τα οποία περιέχονται και σε άλλα είδη της οικογένειας amaryllidaceae. Η λυκορίνη, είναι βασικό αλκαλοειδές με φαρμακευτική δράση και δρα στον εγκέφαλο ως  εμετικό. Έχει ακόμη χολινεργικές, αναλγητικές, υποτασικές και κυτταροτοξικές δράσεις.

Χρησιμοποιείται στην αρωματοποία και στη φαρμακευτική.
Όσον αφορά τη βοτανική ονομασία του γένους του φυτού, πιθανόν να οφείλεται όχι στο Νάρκισσο, τον νέο που σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία ήταν ερωτευμένος με τον εαυτό του,  αλλά στο ρήμα ναρκάω-ναρκώ που σημαίνει μουδιάζω, λόγω των ναρκωτικών ιδιοτήτων του φυτού. Χαρακτηριστικά ο Πλίνιος περιγράφει "Narce narcissum dictum, non a fabuloso puero", δηλαδή "Νάρκισσος από το ναρκάω και όχι απο το μυθικό αγόρι".
Το δε όνομα του είδους (tazetta) προέρχεται από το ιταλικό "tazza" που σημαίνει κούπα, λόγω του σχήματος της κίτρινης στεφάνης στο κέντρο του άνθους, που μοιάζει με μπωλ. 
 

Μυθολογία   (από  το Φυτολογικό Λεξικό του Θεόφραστου, Άπαντα 11, Εκδόσεις Κάκτος 1998).

Ο Νάρκισσος ήταν γιος του θεού Κηφισού και της Νύμφης Λειριώπης. Υπάρχουν πολλές εκδοχές του μύθου του, με κοινό στοιχείο τον έρωτα προς τον εαυτό του. Η επικρατέστερη είναι ότι όλες οι νύμφες τον είχαν ερωτευτεί, αλλά εκείνος δεν ανταπέδιδε την αγάπη τους γιατί ήταν ερωτευμένος με τον εαυτό του. Οι θεοί αποφάσισαν να τον τιμωρήσουν και μία μέρα που παρατηρούσε και πάλι το καθρέφτισμα του σε μία από τις πηγές του Ελικώνα, έπεσε στα νερά και πνίγηκε. Στη θέση του φύτρωσε ένα λουλούδι με ένα χρυσό στεφάνι, ο Νάρκισσος, που ακόμα και σήμερα γέρνει το κεφάλι του πάνω από το νερό. 
Άλλοι μύθοι τον συνδέουν με την Ηχώ και άλλοι με τη δίδυμη αδερφή του που πέθανε κι εκείνος αναζητούσε τη μορφή της στο καθρέφτισμά του στο νερό. 
Σύμφωνα με μία άλλη παράδοση, είναι το φυτό που είχε αφήσει η Γη να φυτρώσει για να δελεάσει την Περσεφόνη. Μόλις τον άγγιξε, την άρπαξε ο Πλούτωνας, ναρκωμένη ίσως από το μεθυστικό του άρωμα (όπως υπονοεί και το όνομά του) και τη μετέφερε στον Κάτω κόσμο. 

 Νάρκισσος ταζέττιος - Narcissus tazetta L., Πλάκα Λιτοχώρου, Μάρτιος 2013

 Νάρκισσος ταζέττιος - Narcissus tazetta L., Πλάκα Λιτοχώρου, Μάρτιος 2013